آجر ماده ساختمانی سختی است که از پختن خشت خام بدست میآید.
خشت گلی است که به آن شکل هندسی داده شده و از مخلوط کردن خاک با آب بدست میآید.
جهت تهیه گل، آب را در داخل خاک میریزند و بعد از مخلوط نمودن آن را مالش میدهند بطوری که دانههای خاک با آب مخلوط شود.
مواد خارجی و زائد نظیر سنگ ریزه، ریشههای گیاهان و … نبایستی در گلی که برای تولید خشت بکار میرود وجود داشته باشد.
همچنین از نظر فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی ویژگیهای خاص را بایستی دارا باشد.
آجر فراوردهی ساختمانی است که در گونههای رسی، شیلی و شیستی، ماسه آهکی، بتنی و شکلهای گوناگون تولید میشود.
آجر عمدتا در چنین مواردی بکار میرود نظیر:
آجر یکی از قدیمیترین مصالح ساختمانی است که در ایران مورد استفاده قرار گرفته است.
هزاران سال که بشر با نحوه پخت و ساخت آن آشنا گردیده است.
بناهای تاریخی ایران نشان میدهد که ایرانیان از آجر به شکل گستردهای در ساختمانسازیهای خود استفاده نمودهاند.
طبق آمار مربوط به سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1365 مشخص است که بیش از 60 درصد واحدهای مسکونی معمولی در نقاط شهری ایران از آجر و آهن ساخته شدهاست.
آمار بدست آمده حاکی از این است که بیش از 40 درصد واحدهای مسکونی معمولی کل کشور آجری است.
علاوه بر کشور ایران، در کشورهای پیشرفته غربی هم از آن بطور وسیعی در صنعت ساختمان استفاده میشود.
در انگلستان هرساله متجاوز از 6000 میلیون قالب آجر ضرب میشود.
آجر را میتوان در شهرهای بینالنهرین مشاهده کرد.
تا همین چند دههی اخیر و قبل از به کارگیری مصالح ساختمانی جدید، جزء مصالح ساختمانی اصلی و اساسی ساخت و ساز بود.
از بناهای آجری شاخص و مورد توجه معماری ایران میتوان به کاخ فیروزآباد، کاخ سروستان، برج گنبد قابووس و بسیاری از برجها، مساجد و بناهای دوران اسلامی اشاره کرد.
آجر به عنوان مصالح ساختمانی تزیینی-کاربردی در بناها استفاده میشد.
اوج هنر آجرکاری را میتوانیم در دوران سلجوقی و ایلخانی مشاهده کنیم.
از شاهکارهای معماری آجری ایلخانی، گنبد سلطانیه است.
شاید تبدیل خشت به آجر را بتوان به اولین کشفیات بشر نسبت داد.
انسانهای اولیه پس از روشن کردن آتش متوجه شدند که خشتهای اطراف آتش پس از حرارت دیدن به شدت سخت و مقاوم شدهاند.
با دیدن این خاصیت اقدام به حرارت دادن خاک رس کردند تا اساس سازههای خشتی آجری پس از یک جا نشینی بشر پدید آمد.
خاصیت ویژه آجر در ایجاد عایق و حفظ انرژی خصوصا در فصل تابستان برای خنک نگه داشتن محیط باعث شد که برای ساخت آب انبارها و حمامها و کاروانسراها بیشتر مورد استفاده باشد.
ایرانیان از زمانهای قدیم از آجر استفاده میکردند.
پختن آجر همزمان با پیدایش آجر ابداع شد.
بدین صورت نیز نخستین بار از پخته شدن گل دیوارههای اجاقها پی به این خاصیت بردند.
در دوران ساسانیان مصرف آجر پیشرفت زیادی کرد.
در آن زمان بناهای ساسانیان با آجرها به ابعاد 77 ×40 ×40 سانتیمتر ساخته میشده است.
دالان مسجد جمعه اصفهان با آجرهای دوران ساسانیان فرش شده است.
این آجرها مربوط به آتشکدههای ساسانیان است که بعد از خراب کردن از آجرهای آنها در ساختن و فرش نمودن مسجد استفاده کردهاند.
ساختمانهای بزرگ و زیبای آجری که از زمانهای خیلی قدیم به جا مانده مانند:
که در اغلب نقاط ایران هنوز هم مورد استفاده قرار میگیرد، نمونه هنر آجرکاری معماران ایرانی است.
قبل از جنگ اول روسهای تزاری در ساختن قزاقخانههای خود آجر با ابعاد 5 ×10 × 20 سانتیمتر بکار بردند که بنام آجر قزاقی در ایران معروف است و با روش دستی تهیه شده است.
نخستین کارخانه آجرپزی در ایران توسط حاج امین الضرب مهدوی در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه در اطراف شهر ری ساخته شده که بعد از فوت نامبرده به حالت تعطیل درآمد.
یکی از مهمترین ویژگی آجر مناسب این است که در برخورد با آجرهای دیگر صدای زنگ دهد.
آجر مرغوب در هنگام سوختن نباید حالت خمیری و آب شدن پیدا کند.
برای مشخص شدن سختی آجر میتوان با شیئی تیز همچون ناخن بر روی سطح آجر کشید اگر سطح آن خش نیفتد مقاومت سنگ کافی است.
سه روش اصلی آجرپزی وجود دارد:
با ترکیب خاک مناسب (به میزان 95%) و مواد افزونی (داخلی) تولید آجر امکانپذیر است.
ابتدا خاک محل استقرار کارخانه مورد برداشت و آزمایش قرار میگیرد.
بعد از دستیابی به جوابهای مورد نظر در حیطه استانداردها مواد اولیه به انبار خاک خشک توسط تسمه نقاله وارد آسیاب میشود.
بعد از پودر شدن به غربال رفته و در آنجا ضایعات جدا گردیده و پودرهای مناسب به انبار خاک پودر شده، منتقل میگردد.
بعد از این مرحله خاک پودر شده با آب داخل مخلوطکن شده تا گل مناسب پدید آید.
این گل توسط نقاله به داخل اکسترودر، خلاء وارد شده و مجدداً مخلوط میشود و گل بصورت تکه تکه شده درآمده و به داخل محفظه خلاء رفته تا هوای اضافی داخل آن خارج شود.
بعد از این مرحله گل موجود توسط اکسترودر متراکم شده و گل بصورت شمش از دستگاه اکسترودر خارج میشود.
بعد از طی این مرحله و تولید شمش گل این شمش به طرف دستگاه برش خشک (توسط تسمه نقاله) حمل شده و به ابعاد مورد نظر برش داده میشود.
استفاده از یکی از روشهای موجود نظیر خشک کن اتاقکی، خشک کن تونلی و یا فضای باز، خشتها خشک میگردند.
بعد از خشک شدن خشتها وارد کوره میشوند تا پخت آنها صورت پذیرد.
خاک رس لازم برای پخت این نوع از مصالح یعنی آجر باید دارای موارد زیر باشد:
نباید ناخالصیهایی مانند مواد آلی در داخل خاک وجود داشته باشد که منجر به کاهش مقاومت آجر میشود.
پس از عملآوری خاک، 20 درصد وزن خاک به آن آب خالص اضافه کرده، ورز داده و قالبگیری میکنند و سپس به کوره میبرند.
مراحل ساخت آجر:
در زیر مواد مورد نیاز برای تولید آجر آورده شده است:
همانطوری كه از نامش پيداست در نزديكی سطح زمين يافت میشود و بيشتر آجرهای رسی با كمک آن توليد میشوند.
ميزان خاک رس در گل آجر بسيار اهميت دارد.
خاک رس زياد گل آجر را توپر میكند ولی موجب ترک خوردن خشت در هنگام خشک شدن میشود.
كه از تاثير عمل فرسايش هوازدگی بر سنگهای سيليسی حاصل میشود درحقيقت استخوانبندی آجر میباشد.
در صورت افزايش مقدار آن آجر ترد و پوک میشود.
ضمنا دانههای درشت ماسه در گل آجر در هنگام پختن منبسط و موجب ايجاد ترکهای ريز در آجر میشوند.
درصورتی كه به صورت دانه ريز، يكنواخت و همگن باشد و موجب روشن شدن رنگ آجر میشود و افزايش مقدار آن نقش گدازآور دارد.
وجود دانههای درشت آهک در گل آجر پس از پختن آهک زنده توليد میكند.
آهک زنده درهنگام استفاده از آجر، آب ملات را به خود میكشد و توليد هيدرواكسيد آهک يا آهک شكفته میكند.
بسته به خلوص سنگ آهک 25/1 تا 5/3 برابر حجم اوليه را به دست میآورد و موجب تركيدن آجر میشود به اين پديده آلوئک آجر میگويند.
به مقدار كم بی ضرر است و در صورت افزايش، توليد يون اسيدی مینمايند و به آجر و ملات آسيب میرسانند.
نقش گداز آور دارند و رنگ محصول را به قرمز نزديک میكنند.
ممكن است در گل آجر ريشه گياهان وجود داشته باشند كه در حرارت كوره میسوزاند وآجر پوک میشود.
پس از تهيه ماده اوليه آن را الک و خوب آسياب میكنند تا نرم و يكنواخت شود.
در این کوره آجرها به صورت دایرهای چیده میشوند و یک برج آجری را تشکیل میدهند.
آتش داخل کوره سبب پخته شدن آجرها میشود.
در این روش آجرها در طول کوره ریخته میشوند.
آتش داخل آن حرکت میکند، که حرکت کردن آتش داخل کوره سبب پخته شدن آجرها میشود.
این کورهها بیشتر حالت مکانیزهای میباشند.
در این نوع کورهها یک تونل آتش داریم که در وسط آن آتش با حجم زیادی به وسیله گاز ایجاد میشود.
نحوه کار این نوع کوره ورودی و خروجی میباشد.
از یک طرف آجر نپخته وارد میشوند و از طرف دیگر آجر پخته شده خارج میشوند.
کارخانه بزرگ تولید انواع آجر در اصفهان
تولید و پخش انواع آجرسفال
با مدیریت آقای مسعود شریفیان
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.